Op donderdag 6 november vond het Multi-stakeholder Forum plaats in New Babylon in Den Haag. De bijeenkomst stond in het teken van het Actieplan Open Overheid. Tijdens deze dag kwamen diverse partijen samen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Er werden zeven nieuweactiepunten gepitcht die onderdeel worden van het Actieplan Open Overheid. Daarnaast gingen deelnemers in interactieve tafelrondes in gesprek over thema’s die bijdragen aan de verdere verdieping van een open overheid. Onderwerpen die daarbij aan bod kwamen waren onder andere klimaat, kunstmatige intelligentie(AI) en participatie.

Samenwerking als sleutel tot een open overheid

Paul Suijkerbuijk (MCOIG) opende de bijeenkomst met een reflectie op het belang van samenwerking tussen overheid, markt en maatschappij. Hij benadrukte dat de Open Overheid niet alleen een beleidsdoel is, maar een manier van werken waarbij informatie, technologie en waarden samenkomen om oplossingen te vormen voor maatschappelijke vraagstukken. Volgens hem vraagt dat om lef om van elkaar te leren en om de maatschappelijke vraag als uitgangspunt te nemen, niet als sluitstuk.

Van beleid tot praktijk: openheid vraagtom vertrouwen en menselijke maat

Jolein Baidenmann (ministerie van BZK, programma Open Overheid) vervolgde met een toelichting op de koers van het nieuwe actieplan. Zij benadrukte dat openheid pas betekenis krijgt wanneer het bijdraagt aan vertrouwen, gelijkwaardigheid en de zichtbaarheid van maatschappelijke initiatieven. Jolein riep partijen op om samen te bouwen aan een cultuur van openheid, waarin overheid, kennisinstellingen en bedrijven samenwerken in concrete projecten. Ze gaf aan dat het ministerie van BZK die samenwerking actief wil ondersteunen, juist door ruimte te geven aan initiatieven van buitenaf.

Marianne van den Anker(ombudsman Rotterdam) bracht daarna het perspectief van de lokale overheid in. Zij schetste hoe burgers nog te vaak verdwalen in regels en formulieren, terwijl gemeenten over veel informatie beschikken om mensen proactief te helpen. Ze pleitte voor een overheid die de menselijke maat centraal stelt en open data en algoritmen gebruikt om te helpen in plaats van te controleren. Haar voorbeelden zoals onnodige bewijslast bij aanvragen, maakten duidelijk dat transparantie pas werkt als die gepaard gaat met eenvoud en vertrouwen. Dit deed zij op een zeer creatieve manier, aan de hand van het vest dat ze droeg. Met gespreide armen liet zij zien hoe er een balans hoort te zijn om vertrouwen van burgers te krijgen. En hoe de balans met burgers daalde, zodra deinformatie niet meer naar de burgers ging en voor hen dus niet meer transparant was.

Actieplan en pitches: zevennieuwe initiatieven

Waar het Actieplan vorm krijgt in samenwerking, kregen de ambities tijdens de bijeenkomst een gezicht in de zevennieuwe initiatieven die dit jaar zijn geselecteerd. Paul Suijkerbuijk schetste hoe de maatschappelijke coalitie en het ministerie van BZK via een brede uitvraag op zoek gingen naar actiepunten die niet alleen vernieuwend zijn, maar vooral helpen om openheid tastbaar te maken in de praktijk. Het resultaat is een palet aan ideeën dat beleid, uitvoering en innovatie met elkaar verbindt. De actiehouders presenteerden hun initiatief in korte pitches, waardoor de zaalstap voor stap werd meegenomen in de breedte van de beweging die in 2026 van start gaat.

De eerste reeks pitches richtte zich op de vraag hoe Nederland beter gebruik kan maken van open data. Jesse Renema verkende hoe open overheid en open data dichter naar elkaar kunnen groeien door kennis te bundelen en obstakels weg te nemen. Daarna liet Floor Lekkerkerker zien hoe Zichtbaar en waardevol organisaties helpt om open data niet alleen te publiceren, maar ook bruikbaar en herkenbaar te maken. Brechje Huisma bouwde daarop voort door te laten zien hoe Data Expedities verschillende disciplines aan één tafel brengen om maatschappelijke vraagstukken te doorgronden met open datasets.

Daarna verschoof het perspectief naar open informatie. Rolien van der Raadt bracht de uitdaging van begrijpelijke en volledige ontsluiting van overheidsinformatie scherp in beeld. Max Boiten en Louis Honee sloten daarbij aan met Uitzonderingsgronden in beeld, een methode waarmee zichtbaar wordt waarom bepaalde informatie (nog) niet openbaar is. Johan Wolswinkel liet vervolgens zien hoe Beschikkingen in beeld helpt om bestuursrechtelijke besluiten beter vindbaar en toegankelijk te maken voor iedereen die ermee te maken heeft.

De laatste reeks stond in het teken van algoritmes en de vraag hoe je vertrouwen kunt bouwen in technologie die steeds meer invloed heeft op publieke processen. Olaf Schoelink opende dit blok door te wijzen op de behoefte aan transparantie en toetsbaarheid. Jordan Vasseur gaf met Vertrouwen door begrip een inkijk in hoe je zichtbaar kunt maken hoe algoritmes werken. Claudia Vermeulen presenteerde De Algoritmewijzer, een praktische hulp voor overheden die verantwoord willen omgaan met algoritmes. Danny Lämmerhirt rondde de serie af met Algo-Rights, waarin ethische principes worden vertaald naar een kader dat helpt om technologie in het publieke domein zorgvuldig toe te passen.

De pitches lieten samen zien hoe breed en veelzijdig de beweging naar een open overheid is. Elk initiatief belicht een ander deel van dezelfde puzzel, en juist in die diversiteit werd duidelijk hoe de nieuwe actiepunten elkaar versterken.

Interactieve tafelrondes

Na een korte koffiepauze zijn we gestart met de tafelsessie, dit was het interactieve deel van de bijeenkomst. Er waren twee tafelrondes, tafelronde 1 ging om de verdieping met de nieuwe actiehouders. Ze gingen met hen in gesprek om verbindingen te leggen tussen beleid, uitvoering en innovatie. Tafelronde 2 nam een aantal thema's onder de loep. Hierbij kan je denken aan klimaat, participatie of bijvoorbeeld civic Space.

In ronde 1 zijn de zeven nieuwe actiehouders met de forum bezoekers in gesprek gegaan. Er is kennisgemaakt, toelichting gegeven op het actiepunt en met de beleidsverantwoordelijken zijn afspraken gemaakt over het vervolg van het actiepunt en hoe de resultaten en impact van het actiepunt optimaal aansluiten op de beleidsdoelen. Ook zijn er eerste kennismakingsgesprekken geweest over toepassing van de actiepunten bij andere overheden en hoe andere bijdragen geleverd kunnen worden

In ronde 2 is er een vrije verkenning gedaan naar een aantal Open Overheid thema’s zoals energietransitie, inclusie, financiering politiek partijen, transparantie over algoritmes, civic space en participatie. Onderwerpen die passen bij een open overheid en doorontwikkeld kunnen worden voor de uitvraag van de maatschappelijke coalitie in 2026 of opname in het actieplan in 2027.

Samen bouwen aan vertrouwen en vernieuwing

Interactiviteit is de basis voor de komende Multi-stakeholder Fora. Een feedbackloop waarmee de vorderingen en resultaten van de actiehouders gevolgd en voor een breed publiek beschikbaar komen, anderzijds als manier om ook andere thema’s te verkennen te verdiepen. Alles draagt bij aan een meer Open Overheid. Het Multi-Stakeholder Forum liet zien dat de beweging naar een open overheid volop in ontwikkeling is. De kracht van de dag lag in de verbinding tussen mensen en perspectieven van beleid tot uitvoering, van data tot menselijke maat. Door kennis te delen, nieuweactiepunten te verkennen en samen te werken aan praktische oplossingen, werd duidelijk dat openheid niet alleen gaat over transparantie, maar over vertrouwen, samenwerking en het samen vormgeven van een overheid die luistert, leert en handelt. Met de inzichten en afspraken uit deze bijeenkomst is een stevige basis gelegd voor de volgende stap: een Actieplan Open Overheid dat verder bouwt op partnerschap, innovatie en maatschappelijke betrokkenheid.

‍