Wij spraken Erna Ruijer, ze werkt voor Universiteit Utrecht. Zij is dit jaar bezig met haar onderzoek Society-in-the-Loop: van versterking, via verdieping, naar verankering en verbreding van inclusieve data geïnformeerde dienstverlening voor inwoners. Erna hoopt dat ze met dit project basis van een verkenning van deze benadering in 2024, via verdieping, naar versterking en verankering van society-in-the-loop in overheidspraktijken. Ofwel het op een rechtvaardige manier betrekken van groepen inwoners ondersteund door technologie.
Lees hieronder het hele interview

Wat was de aanleiding om je juist met dit probleem/onderzoek bezig te gaan houden?

Door verschillende schandalen zoals de toeslagenaffaire is de datificering van de publieke sector volop in de belangstelling komen te staan. Voor het verantwoord omgaan met data en discriminatie te voorkomen zijn onder andere human-in-the-loop oplossingen bedacht. Dat wil zeggen dat er in het data-ondersteunde dienstverleningsproces een optie ingebouwd is voor een mens (expert) die toezicht kan houden, kan afwijken van besluitvorming en verantwoording af kan leggen. Hoewel dit belangrijk is, wordt in deze benadering niet de ervaringen, verwachtingen en belangen van verschillende groepen burgers die mogelijk geraakt worden door deze technologieën meegenomen.

Dit voorstel bouwt voort op de resultaten van het project society-in-the-loop (MCOIG, 2024). In de society-in-the-loop benadering) gaan de overheid en verschillende actoren (maatschappelijke organisaties, inwoners en bedrijven) met elkaar in gesprek en leren zij gezamenlijk hoe overheidsdata wordt verzameld, geanalyseerd en gebruikt voor dienstverlening, maar ook welke mogelijke impact dit heeft voor inwoners die minder goed vertegenwoordigd zijn in deze data. De verkennende fase (2024), heeft geresulteerd in het versterken van de informatiepositie van jongeren in een kwetsbare wijk in Utrecht en een beter begrip bij de gemeente over voorzieningen in de openbare ruimte waar jongeren daadwerkelijk behoeft aanhebben.

Wat trekt jou persoonlijk of inhoudelijk aan in dit vraagstuk?

Tijdens mijn PhD in Amerika, heb ik veel geleerd over het begrip social equity en inclusie. Naast efficiëntie en effectiviteit is equity een belangrijke waarde voor publieke dienstverlening. Dat wil zeggen dat het er ook om gaat of dienstverlening eerlijk en rechtvaardig is en of er aandacht is voor inwoners in kwetsbare posities of die niet altijd gehoord worden. Mijn onderzoek richt zich op digitalisering van de overheid en ik gebruik de social equity lens om naar deze transitie te kijken.

Voor wie is dit probleem het meest urgent en waarom?

Ons project richt zich in Utrecht op jongeren en in het bijzonder meiden. Ik denk dat het voor hen fijn is als zij zich gehoord voelen en er ook daadwerkelijk iets met hun ideeën wordt gedaan.

Wat zijn de maatschappelijke gevolgen als we hier niets mee doen?

Voor mij is het belangrijk dat in wijken vooral duurzame relaties gaan worden gegaan in wijken zodat er vertrouwen opgebouwd kan worden. Te vaak bestaan interventies uit kortstondige, eenmalige projecten in deze wijken. Dit vervolgproject richt zich daarom op het versterken, verbreden en verankeren van society-in-the-loop.

Wat hoop je concreet te veranderen of in gang te zetten met dit onderzoek?

Dit project streeft op basis van een verkenning van deze benadering in 2024, via verdieping, naar versterking en verankering van society-in-the-loop in overheidspraktijken. Of wel het op een rechtvaardige manier betrekken van groepen inwoners ondersteund door technologie.

Wat zijn de vervolgstappen die je gaat ondernemen na het afronden van het onderzoek, waar gaat het landen?

Ik hoop dat ook andere overheidsorganisaties hier mee aan de slag zullen gaan. De fase versterking richt zich op het organiseren van een workshop met andere geïnteresseerde gemeenten. Het is mooi om de krachten te bundelen en van elkaar te leren.